Anggapkan sebuah kajian penyelidikan dijalankan di sebuah kawasan yang terkenal dengan tasik-tasiknya yang indah dan pihak kerajaan sedang mempertimbangkan dasar untuk meningkatkan pengurusan tasik-tasik tersebut. Kerajaan ingin memahami bagaimana komuniti tempatan menilai pelbagai aspek perkhidmatan ekosistem tasik, dengan tumpuan khusus kepada kualiti air dan aktiviti rekreasi.

Dalam DCE ini, penyelidik akan mencipta senario hipotetikal yang menggambarkan alternatif-alternatif yang mewakili kombinasi yang berbeza bagi atribut berkaitan dengan kualiti air dan aktiviti rekreasi. Atribut tersebut boleh merangkumi faktor-faktor seperti kejernihan air, kehadiran ikan dan spesies akuatik lain, ketersediaan kemudahan pemanduan bot, dan akses ke kawasan piknik. Setiap senario akan menampilkan kombinasi tertentu bagi tahap atribut. Berikut adalah contoh komponen utama yang digunakan dalam pendekatan ini.

  1. Atribut: Atribut adalah ciri-ciri atau elemen yang menggambarkan pelbagai aspek perkhidmatan ekosistem tasik. Dalam contoh ini, atribut termasuk:
    1. Kejernihan air: Atribut ini mewakili kualiti visual air, dari jernih hingga keruh.
    2. Ikan dan spesies akuatik: Atribut ini menunjukkan kepelbagaian atau kehadiran ikan dan spesies akuatik lain, dari banyak hingga terhad.
    3. Kemudahan pemanduan bot: Atribut ini mencerminkan ketersediaan atau ketiadaan kemudahan untuk aktiviti pemanduan bot, seperti dok, jeti atau penyewaan bot.
    4. Kawasan piknik: Atribut ini mewakili keterjangkauan atau ketiadaan kawasan yang ditetapkan untuk piknik.
  2. Tahap: Tahap adalah nilai atau keadaan yang khusus bagi setiap atribut. Dalam contoh ini, tahap bagi setiap atribut adalah:
    1. Kejernihan air:
      1. Jernih.
      2. Keruh.
    2. Ikan dan spesies akuatik:
      1. Banyak.
      2. Terhad.
    3. Kemudahan pemanduan bot:
      1. Tersedia.
      2. Tidak tersedia.
    4. Kawasan piknik:
      1. Boleh diakses.
      2. Tidak boleh diakses.
  3. Set Pilihan: Set pilihan adalah senario hipotetikal yang dikemukakan kepada responden. Setiap set pilihan terdiri daripada kombinasi khusus bagi tahap atribut. Dalam contoh ini, satu set pilihan boleh menjadi:
    1. Set Pilihan 1:
      • Pilihan A: Air jernih, ikan dan spesies akuatik banyak, kemudahan pemanduan bot tersedia, kawasan piknik boleh diakses.
      • Pilihan B: Air keruh, ikan dan spesies akuatik terhad, tiada kemudahan pemanduan bot, tiada kawasan piknik.
    2. Set Pilihan 2:
      • Pilihan A: Air jernih, ikan dan spesies akuatik terhad, kemudahan pemanduan bot tersedia, kawasan piknik boleh diakses.
      • Pilihan B: Air keruh, ikan dan spesies akuatik banyak, tiada kemudahan pemanduan bot, kawasan piknik boleh diakses.
    3. Set Pilihan 3:
      • Pilihan A: Air jernih, ikan dan spesies akuatik banyak, tiada kemudahan pemanduan bot, kawasan piknik boleh diakses.
      • Pilihan B: Air keruh, ikan dan spesies akuatik terhad, kemudahan pemanduan bot tersedia, kawasan piknik boleh diakses.
    4. Set Pilihan 4:
      • Pilihan A: Air keruh, ikan dan spesies akuatik banyak, kemudahan pemanduan bot tersedia, tiada kawasan piknik.
      • Pilihan B: Air jernih, ikan dan spesies akuatik terhad, tiada kemudahan pemanduan bot, kawasan piknik boleh diakses.

Responden akan diminta untuk memilih pilihan yang mereka pilih (A atau B) atau mengatur pilihan mengikut keutamaan mereka.

  1. Reka Bentuk Eksperimen: Reka bentuk eksperimen merujuk kepada rancangan untuk mencipta dan menyampaikan set pilihan kepada responden. Ia merangkumi pertimbangan seperti bilangan set pilihan, susunan yang disampaikan, dan variasi tahap atribut yang mungkin. Reka bentuk ini bertujuan untuk memastikan penilaian keutamaan responden yang berkesan dan tepat. Butiran reka bentuk eksperimen tertentu akan bergantung kepada objektif penyelidikan, saiz sampel, dan faktor-faktor lain.
  2. Analisis: Analisis data DCE melibatkan pemeriksaan pilihan yang dibuat oleh responden dan menganggarkan kepentingan relatif atribut-atribut yang berbeza. Pelbagai model statistik boleh digunakan untuk mengukur keutamaan dan menganggarkan nilai ekonomi yang berkaitan dengan setiap tahap atribut. Analisis ini bertujuan untuk mendapatkan pemahaman tentang kompromi yang individu lakukan dan kepentingan ekonomi yang berbeza bagi atribut perkhidmatan ekosistem (Ecosystem Services).

Secara keseluruhan, contoh DCE yang diberikan merangkumi atribut-atribut yang mewakili kualiti air dan aktiviti rekreasi, dengan tahap-tahap yang sepadan bagi setiap atribut. Set pilihan hipotetikal dicipta, dan pilihan atau susunan keutamaan responden dikumpulkan. Reka bentuk eksperimen memastikan penyampaian yang teratur bagi set pilihan, manakala analisis yang berikutnya menggunakan model statistik untuk menganggarkan keutamaan dan nilai atribut.

Penting untuk diingat bahawa butiran khusus atribut, tahap, set pilihan, reka bentuk eksperimen, dan analisis boleh berbeza bergantung kepada konteks penyelidikan dan objektif. Contoh yang diberikan ini merupakan ilustrasi yang sederhana mengenai komponen utama yang terlibat dalam DCE dalam rangka kerja TEEB.

Dengan mengumpulkan respons daripada sampel yang mewakili komuniti tempatan, penyelidik boleh menganalisis pilihan yang dibuat dan mendapatkan pemahaman mengenai kepentingan relatif bagi atribut-atribut yang berbeza. Misalnya, mereka boleh menentukan berapa banyak nilai yang diberikan oleh orang ramai kepada kejernihan air, kehadiran ikan dan spesies akuatik, ketersediaan kemudahan pemanduan bot, dan akses ke kawasan piknik. Maklumat ini membantu memahami kompromi yang orang ramai sedia lakukan dalam pengurusan dan pemuliharaan tasik, dan memberikan data berharga kepada pembuat dasar untuk membuat keputusan.

Oleh: Nazrul Efendy Bin Noordin